Het autobiografische boek PAAZ (2012) van Myrthe van der Meer wordt aangekondigd als een ‘psychiatrische roman’. Met het genre psychologische roman ben ik bekend, maar van de psychiatrische variant had ik niet eerder gehoord. Ik zie het maar als een komische knipoog van de schrijfster. De roman speelt zich namelijk af op de psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis (paaz) en – dat zou je misschien niet verwachten – er zit behoorlijk wat humor in.

Het verhaal gaat over Emma die een succesvol leven leidt, maar ondertussen zo uitgeput is geraakt door haar depressieve stoornis, dat ze moet opgenomen worden in een psychiatrisch ziekenhuis. Schuld en schaamte overvallen haar en bovendien ziet ze het probleem van haar suïcidegedachten niet in. Op de afdeling wordt ze geconfronteerd met de dagelijkse gang van zaken: steeds wisselende medicatie, behandelgroepen, patiënten die komen en gaan en rivaliserend personeel. Emma, die zich aanvankelijk alleen maar verschrikkelijk moe voelt, vindt houvast in het maken van legpuzzels. Na ruim vijf maanden therapie en vele ervaringen rijker mag Emma de paaz verlaten.

 

In PAAZ is een ik-verteller aan het woord die alles registreert om zo vat te krijgen op de wereld om haar heen en, belangrijker nog, om een antwoord te krijgen op de vraag: waarom ben ik hier opgenomen? Dit resulteert in scherpe observaties. Ik vind het bijzonder knap dat Van der Meer zo nauwkeurig heeft beschreven wat er met haar gebeurde. Ze vertelt niet alleen hoe alles er op een psychiatrische afdeling aan toegaat, maar kan ook heel goed verwoorden hoe ze zichzelf destijds voelde. Sommige situaties die beschreven worden zijn ronduit frusterend, maar vaak genoeg voert humor de boventoon.

Van der Meer’s verteltrant is luchtig en het boek is verdeeld in korte hoofdstukjes. Dat maakt dat PAAZ gemakkelijk leest. Soms miste ik wel structuur in de roman en er zat mijns inziens te veel herhaling in het boek. Dat neemt niet weg dat PAAZ echt een aanrader is. Zeker voor mensen die werkzaam zijn in de psychiatrie of anderzins te maken hebben met depressieve mensen, al was het alleen al om te lezen hoe een psychiatrische patiënt zo’n opname kan ervaren.

Emma krijgt steeds meer inzicht in haar eigen toestand en in haar persoonlijke geschiedenis. Na de verwarring en bangheid van de eerste tijd wordt duidelijk dat er ook mooie momenten kunnen zijn op de paaz. Er ontstaan zelfs bijzondere vriendschappen die hoop geven voor de toekomst. PAAZ is een heftig boek: pijnlijk, ontroerend én bij vlagen hilarisch. Nog niet overtuigd? Bekijk dan hieronder de prachtige boektrailer waarin het plakboek van Myrthe van der Meer de hoofdrol speelt.