Het debuut van Pia de Jong, Lange dagen (2008), heeft mij verrast! Wat mij deed besluiten dit boek te kopen, weet ik niet meer. Waarschijnlijk werd het ergens lovend besproken, dat kan niet anders. Wat direct opvalt is de parallel met W.F. Hermans’ Nooit meer slapen. Alleen al de titels roepen overeenkomstige associaties op. Bovendien spelen beide boeken zich af in het hoge noorden. Andere belangrijke ingrediënten zijn een (onbetrouwbaar) kompas en de relatie tot een vaderfiguur. En de verteller van Lange dagen, de veertienjarige Eva, draagt dezelfde naam als Alfreds zus.

Het is een boek waarin de verhoudingen in een gezin centraal staan. Wanneer Eva’s vader door een midlife-crisis steeds extremere ideeën heeft, sleurt hij zijn vrouw, zoon en dochter mee in een groot avontuur. De familie gaat in de zomer op reis naar Lapland, naar een nog niet in kaart gebracht gebied. Ze zijn primitief uitgerust, maar vader vertrouwt op Axel: de jongen in wie hij de ideale zoon ziet en die mee op reis gaat. Eva droomt eigenlijk van een vakantie zoals haar vriendinnetje Madeleine; zij heeft een ‘makkelijke’ vader en kan doen wat meisjes van die leeftijd graag doen: zonnebaden en over jongens dromen. Eva heeft geen keus. Ze is volledig afhankelijk van haar vader. Aan haar moeder heeft ze ook weinig. Haar moeder is altijd zwijgzaam en ‘tolereert’ de ontberingen omwille van haar echtgenoot. ‘Met zeuren schiet niemand iets op’ is haar lijfspreuk.

De reis is – niet alleen voor Eva – een groot drama. Wat begint met de gekmakende muggen, eindigt in een halfverwilderd, ronddolend gezin. Nog voor ze goed en wel aan het trekken zijn, maakt Eva iets verschrikkelijks mee wat ze niet deelt met haar ouders. Eva moet, hoe jong ze ook is, zichzelf zien te redden. En dat terwijl haar vader zijn gezin juist wilde behoeden voor de kwaadaardige buitenwereld.

De Jong weet situaties heel trefzeker neer te zetten. De details maken het invoelbaar en geloofwaardig. De toon van het boek is in zekere zin gelaten, wat goed past bij het personage Eva; zij is immers te jong om haar eigen wil te volgen. Eva is machteloos. Ze registreert hoe haar broer Steven zich steeds meer terugtrekt en kampt met vreselijke gedachten, maar ze kan er niets aan doen. De band die Eva met haar moeder heeft is complex. Enerzijds begrijpt ze haar als geen ander en voelt ze diepe medelijden voor haar moeder die altijd maar loyaal aan haar man blijft. Anderzijds voelt Eva grote ergernis voor haar moeder met haar grenzeloze zelfopoffering en wil ze haar moeder tot wanhoop drijven.

‘Steven zag asgrauw. Waarom deed mijn vader hem dit aan? En mijn moeder dan? Ze had dit niet mogen laten gebeuren. Moeders moesten hun kinderen beschermen, niet hun echtgenoten. Nu moest ík op Steven letten en ik had het al moeilijk genoeg met mezelf.’ (p. 154)

Bij Hermans levert de reis naar het hoge noorden in zekere zin iets op (hoewel het niet het beoogde academische resultaat is). Alfred krijgt min of meer inzicht in hoe zijn vader een rol van betekenis in zijn leven speelt. In Lange dagen komt Eva erachter dat haar vader een vreemde voor haar is. Desondanks voelt ze ook dat er een band is tussen hen. Ze merkt dat hij uiteindelijk vindt wat hij zocht. Zelf wil Eva de sporen van de reis het liefst zo snel mogelijk uitwissen…

Volg dit blog via Bloglovin’, Facebook of Twitter door op de onderstaande buttons te klikken of vul in de rechterzijbalk je e-mailadres in, klik op ‘Bevestigen’ en ontvang van iedere blogpost een bericht!