Het romandebuut van Jaap Robben, Birk (2014), begint beklemmend. De jonge, gevoelige Mikael woont met z’n ouders op een afgelegen eiland ergens tussen Schotland en Noorwegen. Het gezin lijkt een gelukkig leven te leiden. Tot vader Birk tijdens het zwemmen niet meer bovenkomt. Beetje bij beetje vertelt het jongetje die avond aan zijn moeder Dora wat er is gebeurd toen hij en z’n vader gingen zwemmen bij de rotsen.

Mijn handen lagen stil op tafel. Van binnen trilden ze. Boven het raam klonk het gekras van meeuwen die hun snavel aan de dakgoot scherpten.
Ik wist dat ik moest eten van mijn soep, maar meer dan het vastpakken van de lepel lukte me niet.
(…)
De pan en de soepkom voor mijn vader bleven staan. [Mijn moeder] zag dat ik ernaar keek. ‘Die vader van jou warmt zijn soep zelf maar op.’ Wanneer ze hem die vader van jou noemde, vond ze dat hij iets had goed te maken. Met een vochtig doekje veegde ze strepen over tafel tot het hele blad donkerbruin was.
‘Hij zwom weg’, struikelde uit mijn mond. (p. 7-8)

Aan het begin van het verhaal is de moeder nog onwetend over wat zich heeft voorgedaan. Dat zorgt ervoor dat je als lezer meteen het verhaal in wordt getrokken. Langzaam maar zeker vertelt Mikael dat vader als ‘een bleke vlek’ achterbleef in de zee. Je voelt de paniek wanneer Dora en de enige andere bewoner op het eiland gaan zoeken naar de verdwenen Birk. In de eerste periode na zijn vaders dood voelt Mikael dat Birk nog sterk aanwezig is; in zijn fantasie ontdekt hij hem zelfs op allerlei plekken in huis.

Onze scheurkalender was bij de dag dat papa verdween, blijven steken. Na maanden nam mama hem van de spijker en wierp hem in de kachel. Het vuur stikte bijna in zijn eigen rook. De meeste dingen veranderden niet. Mama bleef soep kopen voor drie. (p. 79)

Door de verdwijning van Birk raakt de verhouding tussen moeder en zoon ernstig ontwricht. Mikael wordt door Dora verantwoordelijk gehouden voor de dood van Birk, het jonge kind Mikael wordt een schuldgevoel aangepraat. De tijd verstrijkt en moeder ziet in de opgroeiende Mikael steeds meer haar echtgenoot Birk en heeft irreële verwachtingen over haar zoon. De jongen mist op zijn beurt het voorbeeld van zijn vader. Hij zwerft over het eiland – een geïsoleerde plek – en legt zich toe op de verzorging van een een meeuw en haar jong. In het begin is Mikael bang voor de moedermeeuw, en andersom is bij de meeuw ook angst te herkennen. Maar op een gegeven moment kunnen ze niet meer zonder elkaar. Naarmate de jaren voorbij gaan wordt het voor Mikael steeds moeilijker om zijn moeder tevreden te stellen. Wie is hij eigenlijk, Mikael of Birk?

Jaap Robben schrijft met een heldere en beheerste pen en geeft de natuur de ruimte in zijn werk. Het verhaal is doorspekt van mooie beelden waardoor je als lezer meevoelt met Mikael. Birk is een ontroerende roman!