Toen ik in 2007 in Leiden aan mijn studie Nederlandse taal en cultuur begon, kregen alle Letterenstudenten op de Eerstejaarsboekdag het boek  El negro en ik (2006) van schrijver Frank Westerman cadeau. Ik was direct verkocht! Westerman schrijft literaire non-fictie (of, zoals hij het zelf liever noemt, frictie), een genre dat ik sindsdien graag lees. Westermans nieuwste boek heet Stikvallei (2013). Verwar dit boek niet met het Literaire Juweeltje uit 2008; dat boekje gaat weliswaar over hetzelfde onderwerp, maar telt maar zestig pagina’s. In dit nieuwe boek gaat Westerman veel dieper in op een fascinerende gebeurtenis.

Waar gaat Stikvallei over? Op 21 augustus 1986 tussen negen en tien uur ’s avonds stierven 1744 mensen, 3952 koeien, 82 honden, 3404 kippen, 8 katten, 552 geiten, 337 schapen, 7 paarden en 2 ezels in de Nyosvallei in Kameroen. Deze massale sterfte scheen een mysterie: er waren geen sporen van (natuur)geweld te bespeuren. Vijfentwintig jaar na de ramp gaat Frank Westerman op zoek naar de verhalen: die van de wetenschappers, die van de zendelingen, en die van lokale bewoners en intellectuelen. Los van de vraag wat er is gebeurd, wil hij weten wat erover wordt verteld.

Hoewel er veel (wetenschappelijke) gegevens in het boek voorkomen, is het geen droge opsomming die uit feiten en cijfers bestaat. Westerman geeft niet alleen een gedetailleerde reconstructie van wat er die fatale avond gebeurd is, hij gaat verder. De schrijver onderzoekt namelijk tegelijkertijd hoe mythevorming werkt. Het boek bestaat uit drie delen waarin telkens een bepaalde groep mensen centraal staat. De verklaringen van de vulkaan-onderzoekers, de westerse missonarissen en de lokale ooggetuigen blijken uiteen te lopen. Was er sprake van een aardbeving met een gaseruptie tot gevolg? Of ging het om een Franse kernproef? Of namen de goden wraak? Westerman vraagt zich af wat de feiten zijn, en wat fictie. Maar ook onderzoekt hij wanneer verhalen een eigen leven gaan leiden. En zijn bestaande mythes misschien te herleiden tot feiten uit het verleden?

Iedereen in de wereld brengt zijn kinderen groot met eten, drinken én sprookjes. (…) Welke diersoort doet zoiets? Gaat het om levensvragen dan vertrouwt het gros van de wereldbevolking liever op fictie dan op feiten. (p. 25)

Een intrigerend onderwerp! ‘Geruchten zijn in Afrika de zuurstof van de maatschappij’, zegt iemand in het boek. Maar Westerman laat  zien dat Europeanen net zo ‘goedgelovig’ zijn en hun eigen mythes hebben. Zo’n raadselachtige ramp als die in Kameroen voedt de verhalen bij uitstek. ‘Hoe minder feiten, hoe meer verhaal’, noteerde Westerman toen hij destijds de berichtgeving over het Nyosmeer volgde. Nu, een kwart eeuw later en met veel meer kennis over de ramp, citeert hij een Amerikaanse onderzoeker: ‘We moeten ervoor waken dat we de feiten niet zo rangschikken dat ze ons verhaal vertellen. We moeten de feiten de tijd geven om ons hun eigen verhaal te vertellen.’

Stikvallei is een boeiend boek; niet alleen omdat het een aanvankelijk onverklaarbare gebeurtenis beschrijft, maar juist ook door de diepere laag die de auteur erin verwerkt heeft. Bovendien is Westermans stijl zeer aantrekkelijk: de lezer wordt helemaal meegezogen in zijn onderzoek. Je voelt de passie die de schrijver voor zijn onderwerp heeft! Meer weten? Westerman kan ook heel aanstekelijk vertellen over zijn werk.

Is het boek Stikvallei wat voor jou?

Volg dit blog via Bloglovin’, Facebook of Twitter door op de onderstaande buttons te klikken of vul in de rechterzijbalk je e-mailadres in, klik op ‘Inschrijven’ en ontvang van iedere blogpost een bericht!