Socioloog en auteur Jolande Withuis is verbonden aan het NIOD en werkt momenteel aan haar biografie over Juliana. In deze voorpublicatie zoomt ze in op de oorlogsjaren van de toenmalige kroonprinses. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verbleef Juliana met haar dochters Beatrix en Irene in Canada (later kwam prinses Margriet erbij, die werd geboren in een ziekenhuis te Ottawa). Juliana’s echtgenoot prins Bernhard stond koningin Wilhelmina in Londen terzijde, maar voor de troonopvolgster werd het bezette gebied te gevaarlijk geacht. Op het omslag van Juliana’s vergeten oorlog (2014) zien we een speechende Juliana (New York, april 1942). In het collectieve geheugen van Nederland is echter een heel ander beeld van Juliana’s oorlogsjaren ontstaan. Ze zou, ver weg van oorlog en politiek, genoten hebben van haar rol als huismoeder en af en toe een pleziertripje hebben gemaakt. Withuis wil met dit boek afrekenen met dit valse beeld.

In werkelijkheid leidde prinses Juliana in Canada een actief politiek bestaan en was ze geenszins pacifiste. Bovendien was het niet haar keuze te vertrekken tijdens de bezettingsjaren; ze zat weliswaar op veilige afstand van het oorlogsgeweld, maar voelde zich verbannen door haar moeder en de Nederlandse regering. Juliana ontpopt zich tot een strijdbare prinses. Ze hield zo’n zestig toespraken, waaronder radioredes, waarin ze fel van leer trok tegen Hitler en het nazisme. Ook bezocht ze meerdere malen het Amerikaanse presidentiële echtpaar Franklin en Eleanor Roosevelt om over de oorlogssituatie te spreken. Van Amerikaanse universiteiten ontving Juliana drie eredoctoraten die ze aanwendde om de goede zaak te bepleiten. Verschillende keren vereerde de prinses het Nederlandse bataljon in Statford. Ook reisde Juliana vanuit Canada af naar de Antillen, Suriname, Venezuela en de Dominicaanse Republiek waar ze niet naliet te spreken over de oorlog: ze was een ambassadrice van de geallieerde zaak geworden.

De ‘gewone’ huisvrouw annex moeder die men zo gretig van haar heeft gemaakt, was Juliana in Canada dus zeker niet, schrijft Withuis. Juliana verzelfstandigde tijdens haar ballinschap en maakte een ontwikkeling door. Hoe kan het dat Juliana’s politieke activiteiten in Nederland zo onbekend zijn gebleven? Withuis reconstrueert hoe deze geschiedvervalsing is ontstaan. Allereerst droeg prins Bernhard bij aan het valse beeld, door kiekjes de wereld in te sturen waarin Juliana samen met haar kinderen in een vredige omgeving aan het picknicken is. Maar vooral de invloedrijke historicus Loe de Jong deed een duit in het zakje: in zijn televisiedocumentaire over de oorlog bagatelliseerde hij Juliana’s rol. Volgens Withuis is dit toe te schrijven aan het toenmalige man-vrouwbeeld: de man was het hoofd van het gezin en zo werd Juliana’s reputatie naar dat idee gevormd.

Met dit boek corrigeert Jolande Withuis het huismoederlijke imago van Juliana. Het is een interessante beschrijving Juliana’s jaren in ballingschap. Withuis citeert uit redevoeringen en briefwisselingen, wat de tekst erg aantrekkelijk maakt. Juliana’s vergeten oorlog is een mooi en waardevol voorproefje van de Julianabiografie die naar verwachting in 2015 zal verschijnen.