Het afgelopen seizoen van Benali Boekt (NTR) heeft maar weinig aandacht gekregen. Doordat de reeks literaire documentaires op een onhandig tijdstip werd uitgezonden (zondagavond tien voor zeven), vielen de kijkcijfers nogal tegen (bron). Zonde, want deze serie – waarin Abdelkader Benali de blijvende invloed van zes klassieke boeken onderzocht – was zeker de moeite waard.
Renate Dorrestein – Een hart van steen (1998)
In 1997 werd Hoofddorp opgeschrikt door een gezinsdrama. Een vader en moeder brachten hun drie kinderen om het leven. Deze gebeurtenis vormde de basis voor het boek Een hart van steen van Renate Dorrestein dat in 1998 verscheen. Waarom zijn de thema’s in boeken van Dorrestein altijd zo zwaar en vaak ook gruwelijk? Voor het antwoord gaat Abdelkader Benali naar het ouderlijk huis van Renate Dorrestein. Hij spreekt met haar zus Hilde over de drama’s, die zich in het gezin van de schrijfster hebben afgespeeld. Het verklaart veel over de drijfveren van Dorrestein. Een hart van steen werd een groot internationaal succes. Bekijk de aflevering hier.
Oek de Jong – Opwaaiende zomerjurken (1979)
Oek de Jong was nog maar 27 jaar toen zijn klassieker Opwaaiende Zomerjurken verscheen. Hij was hooglijk verbaasd door het succes. Waarom sloeg de blik in de binnenwereld van Edo Mesch zo aan bij een groot publiek? Zijn het de vele tegenstrijdigheden? Edo zoekt liefde, maar loopt er voor weg als die te dichtbij komt. Is het dat ‘onbeschrijflijk licht en ruim gevoel’, dat hij krijgt als hij achterop de fiets bij zijn moeder zit, als hij luistert naar het suizen van de wind en geniet van het fladderen van de jurken. Hij wil voelen, maar beschouwt de gebeurtenissen louter verstandelijk. Van Oek de Jong verscheen vorig jaar het magnum opus Pier en oceaan. Bekijk de aflevering hier.
Yvonne Keuls – Jan Rap en z’n maat (1977)
Jan Rap en z’n maat is een verslag van de ervaringen die Yvonne Keuls opdeed in een opvangcentrum voor jongeren. Een hard en realistisch relaas van menselijke mislukkingen, falende instanties en blunderende teamleden. Het boek verscheen in 1977. Ruim 35 jaar later blijkt het boek bijna niets aan actualiteitswaarde verloren te hebben. Jongeren met drank, drugs en psychische problemen zijn van alle tijden. Mensen die ze willen helpen ook. Yvonne Keuls neemt Abdelkader Benali mee naar het opvanghuis van toen. Bekijk de aflevering hier.
Ferdinand Bordewijk – Bint (1934)
Deze novelle over een directeur van een middelbare school die zijn leerlingen onderwerpt aan ijzige tucht riep in 1934 direct zeer heftige reacties op. Auteur A.M. de Jong vond dat boek en schrijver vernietigd dienden te worden omdat het een nationaal socialistische maatschappij zou verheerlijken. Toch is de roman sinds 1946 nooit uit druk geweest. Benali spreekt met biografe Elly Kamp, minister Bussemaker en Bint-liefhebbers als Tom Egbers en Maarten ’t Hart over het controversiële boek. Voor het eerst op de Nederlandse televisie ook een gefilmd interview met het echtpaar Bordewijk. Bekijk de aflevering hier.
Harry Mulisch – De zaak 40/61 (1962)
In 1961 deed Harry Mulisch voor weekblad Elsevier verslag van het Eichmann-proces. Het leidde een jaar later tot zijn boek De Zaak 40/61. Op de cover staat als ondertitel: een reportage. Maar was het dat ook? Mulisch ontvouwt de theorie dat iedereen zich net zo kan ontwikkelen als de oorlogsmisdadiger Eichmann. Heeft hij gelijk? En waarom deed Mulisch dat? Was hij voor even journalist of is ook De zaak 40/61 literaire fictie? Waren er persoonlijke motieven? Abdelkader Benali bezoekt in Jeruzalem Gabriel Bach, een van de twee aanklagers bij het proces. Bekijk de aflevering hier.
Gerbrand Bakker – Boven is het stil (2006)
Dit boek heeft een beroemde openingszin: “Ik heb vader naar boven gedaan.” Volgens schrijver Gerbrand Bakker gaat het over ‘een vader, een zoon en iets heel ergs’. Hij schreef zijn onlangs verfilmde roman Boven is het stil (eind april in de bioscoop) uit woede en frustratie. Zijn schrijverschap was niet van de grond gekomen en hij had in 2002 besloten hovenier te worden. Twee vrienden richtten speciaal voor hem een literair agentschap op en slaagden er toch in het boek uitgegeven te krijgen. En zo werd plotseling de parallel zichtbaar tussen boek en schrijver, want Boven is het stil is vooral een poging om eenzaamheid te doorgronden. Bekijk de aflevering hier.
